تأثیر تنش خشکی بر عملکرد دانه و روغن ژنوتیپ های پاییزه گلرنگ

این آزمایش با هدف مطالعه آثار تنش خشکی اواخر فصل روی عملکرد دانه و روغن و اجزای آن در ژنوتیپ های پاییزه گلرنگ برای کشت در اراضی کم بازده و مواجه با کمبود آب حاشیه دریاچه ارومیه در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی طی سال زراعی 88-1387 به اجرا در آمد. در این مطالعه از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار استفاده شد. تیمارهای مورد بررسی شامل آبیاری در دو سطح بدون تنش و تنش کمبود آب (آبیاری به هنگام تخلیه شدن 70 تا 75 درصد آب قابل استفاده خاک) از اواخر گل دهی تا رسیدگی دانه و ژنوتیپ در پنج سطح شامل: ارقام داخلی پدیده، زرقان، ورامین295 و دورگ های بین ارقام داخلی و خارجی کادبلیو5 (kw5) و کادبلیو8 ((kw8 بودند. در طول دوره اعمال تنش، مقدار آب نسبی برگ (rwc) و دمای برگ و در نهایت عملکرد و اجزای عملکرد دانه و روغن تعیین گردیدند. نتایج به دست آمده نشان دادند که کمبود آب باعث کاهش معنی دار rwc، قطر طبق، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه و روغن و افزایش معنی دار دمای برگ گردید. همبستگی منفی و معنی داری بین دمای برگ با rwc و با عملکرد دانه و روغن و همبستگی مثبت و معنی داری بین rwc با عملکرد دانه و روغن دیده شد. بنابراین استنباط می گردد بتوان از این دو شاخص در شناسایی آثار خشکی آخر فصل و بررسی بازتاب ژنوتیپ های پاییزه گلرنگ به کمبود آب استفاده نمود. بین عملکرد دانه و روغن با ارتفاع بوته و طبق بندی، قطر طبق، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه همبستگی های مثبت و معنی داری دیده شد. همبستگی بین قطر طبق با تعداد دانه در طبق نیز مثبت و معنی دار بود. گلرنگ های دارای طبق های قطورتر با داشتن دانه های بیشتر در طبق، عملکرد بالاتری داشتند. در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه، kw8 به ترتیب با کسب 3189 و 913 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه و روغن بیشترین مقادیر را به خود اختصاص داد. kw5، پدیده و ورامین295 به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند. در نهایت به نظر می رسد این ژنوتیپ ها برای کشت در اراضی کم بازده حاشیه دریاچه ارومیه که همواره در معرض کمبود آب اواخر فصل قراردارند و مناطقی با شرایط اقلیمی مشابه، مناسب باشند.